Plusy i minusy jednoosobowej spółki z o.o.

Zgodnie z art. 4 Kodeksu Spółek Handlowych spółką jednoosobową  jest spółka kapitałowa (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością albo sp. akcyjna), w której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być pierwotnie albo wtórnie spółką jednoosobową, w zależności od tego czy została utworzona przez tylko jedną osobę, czy też dlatego, że jedna osoba skupiła w swym ręku udziały spółki w okresie późniejszym. W spółce jednoosobowej może dochodzić również  do kumulacji funkcji właścicielskiej i zarządczej, w szczególności gdy jedynym wspólnikiem jest osoba fizyczna.

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej spółki kapitałowej pozwala na odseparowanie co do zasady ryzyka finansowego od podmiotu zaangażowanego w nią kapitałowo. Co prawda same koszty funkcjonowania spółki są znacznie wyższe od związanych z prowadzeniem samodzielnej działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, jednakże korzyści wynikające z ograniczenia ryzyka gospodarczego pozostają znaczące, szczególnie w przypadku przedsięwzięć obarczonych wysokim ryzykiem. W takim układzie wyłącznie jeden wspólnik kontroluje spółkę, ale  zobowiązania firmy nie mogą być zaspokojone z jego majątku prywatnego. Ryzyko ograniczone jest do wysokości składników majątkowych które zainwestował w spółkę. Pozwala to na szybkie wyjście ze spółki, poprzez sprzedaż udziałów, w przypadku niepowodzenia inwestycji.

Niestety prowadzenie przedsiębiorstwa w ramach jednoosobowej spółki z o.o. nastręcza problemów już w trakcie jej rejestracji. Zgodnie z przepisami wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji pozbawiony jest prawa do reprezentacji, za wyłączeniem czynności rejestracyjnych w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Aby złożyć wniosek do KRS, należy wcześniej ustalić siedzibę i adresu spółki. A do tego potrzebne jest zazwyczaj podpisanie umowy najmu lokalu przez spółkę w organizacji. Spółka, mimo iż jest w organizacji, może we własnym imieniu nabywać prawa, a także zaciągać zobowiązania. W przypadku gdy jedyny wspólnik, wskaże samego siebie jako członka zarządu spółki nie może jej reprezentować do momentu wpisu do rejestru, w tym zawrzeć umowy najmu w imieniu spółki. A do rejestru spółka zostanie wpisana dopiero po wskazaniu siedziby i adresu, z powołaniem na tytuł prawny do lokalu (umowę najmu).

W takim przypadku możliwe są dwa wyjścia:

1. powołanie drugiego członka zarządu oraz stosowne ustalenie zasad reprezentacji, które pozwalałoby na reprezentowanie spółki przez jednego z członków (tak, aby członek który nie jest jedynym wspólnikiem nie musiał zawierać umowy). Takie rozwiązanie możliwe jest jedynie w przypadku, gdy wiemy że dana osoba będzie należycie wykonywała zadania członka zarządu.
2. w sytuacji gdy nie mamy jeszcze powołanego zarządu spółki, możliwe jest powołanie uchwałą wspólników pełnomocnika, który ma reprezentować spółkę w konkretnej czynności prawnej. Trzeba jednak pamiętać o tym, że  i w tym przypadku pełnomocnikiem  może być jedyny wspólnik. Pełnomocnik może działać jedynie wówczas, gdy nie został powołany jeszcze zarząd.

Ponadto, już po założeniu spółki (lub zakupie już założonej)  w przypadku gdy jedyny wspólnik spółki jest również jej jedynym członkiem zarządu, ustawodawca przewidział o wiele bardziej restrykcyjne przepisy dot. prowadzenia spraw spółki przez zarząd. Przede wszystkim jakiekolwiek świadczenie usług przez członka zarządu na rzecz spółki musi być zawarte w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Dodatkowo osoba która jest jednoczesnym jedynym członkiem zarządu oraz jedynym wspólnikiem wykonuje również wszelkie uchwały zgromadzenia wspólników. Aby lepiej chronić interesy wspólnika każda czynność prawna zawarta między wspólnikiem a spółką wymaga formy aktu notarialnego. Nad prawidłowością takiej czynności prawnej czuwa ponadto sąd rejestrowy. Każda uchwała jest bowiem obligatoryjnie przesyłana przez notariusza do właściwego sądu rejestrowego.

Jak widać w przypadku jednoosobowej spółki z o.o. poza zmniejszonym ryzykiem finansowym należy się liczyć z o wiele większymi kosztami prowadzenia działalności niż w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej. Poza typowymi kosztami dot. rejestracji, wkładu na kapitał zakładowy oraz prowadzeniem pełnej księgowości dochodzą w tym przypadku dodatkowe, istotne koszty czynności notarialnych.

Tytułem uzupełnienia warto podkreślić, że jednoosobowa spółka z o.o. nie może być zawiązana przez inną jednoosobową spółkę z o.o. Jeżeli jakakolwiek spółka z o.o. w wyniku nabycia przez jednego wspólnika wszystkich udziałów stanie się spółka jednoosobową, fakt ten należy zgłosić do sądu rejestrowego.

Maciej Stępień