KRS: projektowana przez MS ustawa obniży merytoryczny poziom opinii biegłych!

Poprawa funkcjonowania opiniowania biegłych sądowych to zadanie o fundamentalnym znaczeniu dla całego wymiaru sprawiedliwości. O ile samo rozstrzygnięcie wyroku zawsze pozostaje w gestii sądu, opinia biegłego odgrywa w całym postepowaniu nieustannie ogromne znaczenie, ma wpływ zarówno na sam wynik postepowania, jak i jego przebieg. Ideą do jakiej należałoby dążyć, jest merytorycznie doskonała, rzetelna i kompleksowa opinia wyczerpująca istotę problemu, sporządzona w szybkim terminie przez biegłego będącego prawdziwym ekspertem i autorytetem w swojej dziedzinie, a nadto nie rodząca pola do kwestionowania jej wniosków przez strony postępowania sądowego. Osiągnięcie takiego stanu rzeczy, jest najłagodniej mówiąc trudne. Dowodzą tego także wieloletnie już prace nad zmianą przepisów dotyczących biegłych sądowych.

Prace nad uregulowaniem tej ważkiej sfery prowadzi także aktualnie resort sprawiedliwości. W połowie roku do konsultacji społecznych trafił projekt, a właściwie założenia do projektu nad ustawą o biegłych sądowych. Jednym z kluczowych założeń było umożliwienie weryfikacji pracy biegłych, poprzez zobowiązanie ich do prowadzenia rejestrów wydawanych opinii. Przedłożony projekt założeń ustawy o biegłych sądowych przekazany przez Ministra Sprawiedliwości w dniu 30 lipca 2013 r. stanowi skorygowaną propozycję, która była przedstawiana już dnia 8 października 2012 r.

W ramach konsultacji stanowisko zabrała także Krajowa Rada Sądownictwa, która zwraca uwagę, że większość modyfikacji wprowadzonych do projektu założeń nowej ustawy o biegłych sądowych może doprowadzić do obniżenia poziomu merytorycznego opinii biegłych. KRS krytycznie ocenia między innymi: odstąpienie od zamieszczenia w ustawie regulacji odnoszących się do wynagrodzenia biegłych i kosztów ekspertyz oraz rezygnacji ze zwolnienia czynności wykonywanych przez osoby fizyczne w charakterze biegłych sądowych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług; skrócenie z pięciu do trzech lat minimalnego okresu doświadczenia (jakim musi legitymować się kandydat) w dziedzinie, w której ma zostać ustanowiony biegłym; rezygnację z wymogu ukończenia przez kandydata na biegłego 30 roku życia; rezygnację z wyłączenia odpowiedzialności cywilnoprawnej biegłego za wydaną opinię wobec osób trzecich.

Spośród zmian proponowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, KRS pozytywnie odniósł się jedynie do pomysłu nałożenia obowiązku ukończenia przez kandydata na biegłego szkolenia z zakresu przepisów dotyczących statusu biegłego oraz jego praw i obowiązków w procesie, organizowanego przez prezesa sądu okręgowego.

Szczególne obiekcje KRS budzi brak w przyszłej ustawie uregulowań dotyczących wynagrodzeń biegłych oraz obniżenie wieku kandydatów i skrócenie wymaganego okresu doświadczenia. Zdaniem KRS tego typu rozwiązania przyczynić się mogą do obniżenia poziomu merytorycznego opinii biegłych. W cenie rady dotychczasowy brak tak oczekiwanego wzrostu wynagrodzeń może odstraszać uznanych specjalistów od udzielania się w charakterze biegłych.

Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 13 września 2013 r. (Nr WOK-020-103/13)

Piotr Bryndal