Poszukiwanie spadkobierców.

Wchodząc na drogę dochodzenia swoich praw do spadku zdarza się napotkać trudności w postaci braku wiedzy na temat listy potencjalnych spadkobierców, a także miejsca ich zamieszkania. Często związane jest to z migracjami wewnętrznymi lub zagranicznymi rodzin lub spadkodawcami, którzy nie pozostawili po sobie potomstwa. Zasadniczo mogą wystąpić wtedy dwa rodzaje sytuacji. Pierwsza, gdy znamy imiona i nazwiska powołanych do spadku, a tylko nie wiemy gdzie oni aktualnie przebywają oraz druga, gdy mamy jedynie informacje, że istnieją jacyś spadkobiercy po zmarłym.

Zainteresowana nabyciem spadku osoba nie może uzyskać postanowienia sądowego o nabyciu, jeżeli na rozprawę nie zostaną wezwane osoby mogące być spadkodawcami ustawowymi lub testamentowymi.  Polski ustawodawca przewidział możliwość wystąpienia powyższych problemów i uregulował je w przepisach prawa spadkowego. Dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, której ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe, wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw może zostać ustanowiony kurator do doręczeń. Kurator ten do chwili zgłoszenia się strony lub jej przedstawiciela odbierać będzie pisma adresowane do osoby nieznanej z miejsca pobytu i zapewni ochronę jej praw. Ustanowienie kuratora może jednak nastąpić tylko wtedy, gdy we wniosku o to uprawdopodobnione zostanie, że miejsce pobytu strony nie jest znane, ale jednocześnie wnioskodawca ma pewność, że dana osoba jeszcze żyje. Ustawa dopuszcza jednak ustanowienie kuratora do doręczeń tylko wtedy, gdy miejsce pobytu strony nie jest znane, ale już nie w sytuacji braku wiedzy o zamieszkaniu strony przeciwnej. Uprawdopodobnienie powinno więc być poparte odpowiednimi dokumentami z instytucji prowadzących ewidencję ludności, poświadczającymi fakt bezskutecznych poszukiwań. Pierwszą taką instytucją do której powinien udać się zainteresowany jest urząd gminy ostatniego adresu zamieszkania osoby poszukiwanej.

Sytuacja jeszcze bardziej się komplikuje, jeśli nie znamy nawet imienia i nazwiska poszukiwanych osób. Wtedy konieczne stanie się poszukiwanie spadkobierców poprzez ogłoszenie. Wcześniej sąd odbierze od innych spadkobierców oświadczenia, będące zapewnieniami co do istnienia lub nieistnienia osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyły wraz z nimi, a także o testamentach spadkodawcy. Poszukiwanie spadkobierców przez ogłoszenie jest ostatecznym rozwiązaniem, jeśli nie uda się ustalić spadkobierców i ich adresów w inny sposób. Praktyczna strona poszukiwania spadkobierców przez ogłoszenie sprowadza się do złożenia przez stronę wniosku o rozpoczęcie poszukiwań w tej formie, ustalenie przez sąd zaliczki na pokrycie kosztów ogłoszenia i wydanie ogłoszenia. W zależności od sądu może się to odbyć w dwojaki sposób. Czasami to sam sąd zleca zamieszczenie takiego ogłoszenia w piśmie poczytnym na obszarze Państwa, a czasami ceduje ten obowiązek na osobę zainteresowaną. Zawsze też wiadomość o poszukiwaniu spadkobierców podawana jest do publicznej wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy, w sposób w miejscu tym przyjęty. Jeżeli wartość spadku jest nieznaczna można ograniczyć się tylko do tej ostatniej czynności. Ogłoszenie o poszukiwaniu spadkobierców  zawiera:

1. imię, nazwisko, zawód oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy;
2. datę śmierci spadkodawcy;
3. wskazanie majątku pozostałego po spadkodawcy;
4. wezwanie, aby spadkobiercy w ciągu 6 miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciwnym razie mogą być pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Po upływie 6 miesięcy od daty ogłoszenia sąd wyznaczy rozprawę, wezwie wszystkie osoby, które zgłosiły żądanie i podały miejsce zamieszkania, a następnie wyda postanowienie o nabyciu spadku przez spadkobierców rzeczywiście uprawnionych. Spadkobiercy, którzy nie wykażą właściwie swoich praw do spadku oraz ci, którzy nie zgłosili się lub nie udało się ich odnaleźć zostaną pominięci.

Paweł Chrząszcz