Sztuczne luzy w więzieniach.

Według statystyk przekazanych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej, uwzgledniających stan na koniec 2013 roku w polskich aresztach i zakładach karnych przebywało 79 994 osadzonych, co stanowi tylko 91,8% wykorzystania miejsca w oddziałach mieszkalnych. W porównaniu do roku 2012 nastąpił tu spadek o ponad 6%. Czy oznacza to, że przestępczość w Polsce spada lub że sądy orzekają więcej kar wolnościowych?

Niestety nie. Obniżenie wskaźnika wykorzystania dostępnych miejsc w zakładach karnych jest przede wszystkim wynikiem wejścia w dniu 9 listopada 2013 r. w życie nowelizacji ustawy Kodeks karny. Od tego dnia jazda na rowerze po spożyciu alkoholu nie jest już przestępstwem, tylko wykroczeniem. Inaczej ustawiono też próg rozgraniczający przestępstwo i wykroczenie w przypadku kradzieży. Zamiast funkcjonującej przez wiele lat granicy 250 zł pojawiła się kwota wprost uzależniona od obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę i wynosząca ¼ tegoż. W 2014 roku kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 1680 zł, co oznacza, że kradzież będzie przestępstwem od kwoty 420 zł. W związku z powyższymi zmianami w prawie, po stronie sądów zaistniała konieczność dostosowania wymierzanych kar do istniejącego stanu prawnego. Zmiany te charakteryzują się złagodzeniem represji karnej i spowodowały konieczność zwolnienia wielu skazanych za tego typu drobne przestępstwa. Liczba osób, których objął ten przywilej szacowana jest na ok. 4 000.

Inną kwestią pozostaje natomiast fakt, że w polskim Kodeksie karnym wykonawczym przyjęto normę 3 metrów kwadratowych przypadającą na każdego osadzonego. Jest to jedna z najniższych norm w Europie. Dla porównania, obowiązujące w tym zakresie standardy Rady Europy i Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu lub Karaniu przewidują minimum 4 metry dla każdego więźnia przebywającego w celi wieloosobowej. Mimo więc optymistycznych wskaźników nt. zmniejszenia się populacji więziennej, to przyjmując europejskie standardy wyszłoby jednak, że nasze więzienia są mocno przeludnione. Na problem ten wielokrotnie zwracał uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich.  Pamiętać też trzeba, że kilkadziesiąt tysięcy więźniów dopiero oczekuje na odbycie kary, przedłużając sobie pobyt na wolności nie zawsze legalnymi metodami.

W Polsce mamy ponad 150 jednostek penitencjarnych, przeważnie o charakterze zakładów zamkniętych lub półotwartych. Dzienne utrzymanie więźnia to koszt ok. 80 zł, gdzie na samo wyżywienie przeznacza się ok. 5 zł z tej kwoty. Poza tym polskie więzienie to przepracowani i słabo opłacani strażnicy, niewydolny system resocjalizacyjny i ogólnie rzecz biorąc marne perspektywy na normalne życie po wyjściu na drugą stronę krat.

Paweł Chrząszcz