Odrzucenie spadku przez małoletniego.

Ostatnio bardzo chwytliwym tematem w tak zwanej „prasie kolorowej” jest opisywanie historii kilkuletnich dzieci, które odziedziczyły kilkutysięczne długi. Czy jednak rzeczywiście w takim przypadku mamy do czynienia z błędem ustawodawcy, czy tylko brakiem odpowiednich działań po stronie rodziców?

Zgodnie z obowiązującymi zasadami prawa spadkowego, spadkobierca w terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o powołaniu do spadku może:

a.        przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste),

b.       bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza),

c.        bądź też spadek odrzucić.

W sytuacji gdy wiadomo, iż wartość aktywów przyjętego spadku będzie znacznie mniejsza od pozostawionych długów spadkowych, co do zasady najkorzystniejsze jest odrzucenie spadku. Odrzucenie spadku powoduje fikcję prawną tożsamą z sytuacją w której spadkobierca nie dożyłby chwili otwarcia spadku.

Pamiętać jednak należy, że taka konstrukcja prawna powoduje (mówiąc w uproszczeniu) przerzucenie problemu na naszych spadkobierców, którymi nie rzadko są osoby małoletnie. Aby uniknąć sytuacji w której syn lub córka wchodzi w dorosłe życie z długami pozostawionymi po babci czy dziadku niezbędne jest, aby małoletni również odrzucili spadek. Nie jest to jednak tak proste, jak w przypadku nas samych (oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone przed notariuszem lub sądem).

Odrzucenie spadku jako rozporządzenie majątkiem traktowane jest jako czynność przekraczająca zasady zwykłego nim zarządu. W takim przypadku do złożenia oświadczenia za osobę małoletnią przez jej opiekuna prawnego (rodzica) wymagana jest zgoda sądu rodzinnego.

Procedura odrzucenia spadku w takiej sytuacji następuje dwuetapowo. Najpierw należy złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka. Aby sąd mógł przychylić się do wniosku, należy odpowiednio uzasadnić celowość takiej czynności, przykładowo wskazując na zbytnie zadłużenie masy spadkowej. Następnie po uzyskaniu zgody sądu rodzinnego, możemy bez problemu złożyć oświadczenie za nasze dziecko o odrzuceniu spadku.

W przypadku braku wymaganej zgody sądu rodzinnego, oświadczenie takie nie zostanie przyjęte przez sąd, a brak oświadczenia złożonego w imieniu małoletniego spadkobiercy w terminie 6 miesięcy jest jednoznaczne przyjęciem spadku. Ponadto podkreślić należy, że nawet jeżeli spóźnimy się z oświadczeniem złożonym w imieniu małoletniego, jest on szczególnie chroniony przez ustawodawcę i z mocy ustawy przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Maciej Stępień