Zakaz prowadzenia pojazdu.

Zakaz prowadzenia pojazdu to jeden ze środków karnych przewidzianych przez art. 39 Kodeksu karnego. Zgodnie z art. 42 wyżej wymienionego Kodeksu, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony fakultatywnie, tylko w razie skazania za jedno z przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Natomiast w przypadku, gdy sprawca w czasie popełnienia jednego z przestępstw określanych ogólnie jako przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu komunikacji działał w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca wypadku, sąd zobligowany jest do nałożenia takiego zakazu.

Ponadto, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 KK (sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach), którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 KK (naruszenie, chociażby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym skutkiem czego następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu) lub w art. 355 § 2 KK (żołnierz, który prowadząc uzbrojony pojazd mechaniczny, narusza chociażby nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i powoduje nieumyślnie wypadek, w którym następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu) był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd (co do zasady) ma obowiązek orzeczenia całkowitego i dożywotniego  zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Podobna sytuacja zachodzi w wypadku ponownego skazania kierowcy po raz drugi za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Pamiętać należy, iż sam brak prawa jazdy nie powoduje zwolnienia od odpowiedzialności. Zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony niezależnie od tego, czy sprawca ma prawo jazdy, czy też nie - wyrok SN z 6 stycznia 1977 r., N 20/76 (OSNKW 1977, nr 3, poz. 31)

Sąd przy orzekaniu omawianego środka zabezpieczającego nie może pomijać związku między rodzajem pojazdu, który sprawca prowadził w chwili popełnienia czynu, a zakresem orzeczonego przez sąd zakazu. Dlatego też orzeczenie zakazu pojazdów ciężarowych wobec pijanego rowerzysty należy uznać za niezbyt zasadne. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że powinien zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów w stosunku do tej kategorii (lub rodzaju) pojazdów którą w stanie nietrzeźwości prowadził skazany.

Maciej Stępień