Jesteś niepełnosprawny i pracujesz? Skróć sobie czas pracy – bez zbędnych formalności.

Do końca 2011 r. obowiązywała zasada, według której czas pracy osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub umiarkowanym wynosił maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo[1].

Od dnia 01 stycznia 2012 r. ustawodawca uzależnił możliwość skorzystania przez osoby niepełnosprawne (w znacznym lub umiarkowanym stopniu) ze skróconego czasu pracy
(7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo), od przedstawienia wystawionego przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy[2].

W konsekwencji pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, aby po dniu 01 stycznia 2012 r. mógł pracować w skróconych normach czasu pracy (tzn. maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo), powinien był przedstawić pracodawcy zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, wydane przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub też w razie jego braku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną[3].

Obowiązująca od dnia 01 stycznia 2012 r. zasada, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r. uznana została za niezgodną z Konstytucją. Z dniem
16 lipca 2014 r.[4] wymóg legitymowania się przez osoby niepełnosprawne zaświadczeniem
o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, stanie się zbędny[5].   

Szczególnym przedmiotem krytyki w zakresie obowiązującego przed wyrokiem TK obowiązku przedstawienia zaświadczenia, był brak kryteriów określających zasadność uznania przez lekarza wprowadzenia dla tej kategorii osób obniżonych norm czasu pracy, powodujący  pozostawienie tej kwestii dyskrecjonalnej decyzji lekarza, co mogło w praktyce powodować, że każda osoba zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, która zwróci się do lekarza, otrzyma odpowiednie zaświadczenie.[6]

W świetle powyższego warto dodać, że w okresie od 01 stycznia 2012 r. do 05 listopada 2012 r. do Biura Pełnomocnika Rządu wpłynęło ok. 35 pism od osób niepełnosprawnych, dotyczących odmowy wydania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy, informujących o braku możliwości odwołania się od negatywnej decyzji lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników w tym zakresie (również o braku możliwości wniesienia sprzeciwu do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta) lub zawierających postulat zmiany znowelizowanego przepisu[7].

Jak wskazuje Pełnomocnik Rządu, najczęściej podawaną przyczyną odmowy wydania wspomnianego zaświadczenia były: brak szczegółowych przesłanek jego wydania, brak określenia badań, jakie przeprowadzać mają lekarze wykonujący badania, których celem jest ocena zasadności stosowania skróconej normy czasu pracy, brak kryteriów oceny możliwości osoby niepełnosprawnej i ich wpływu na długość czasu pracy pracownika niepełnosprawnego oraz brak wskazania trybu postępowania w wypadku chęci skorzystania przez osobę niepełnosprawną z tego uprawnienia[8].

Dotychczasowa regulacja rodziła również ryzyko faktycznego zmuszania osób niepełnosprawnych do rezygnacji z obniżonej normy czasu pracy w drodze nacisków pracodawcy.

Reasumując, wprowadzone zmiany oceniać należy pozytywnie. Nowelizacja ustawy, poprzez wyeliminowanie z obrotu konieczności dysponowania zaświadczeniem lekarskim przez osobę chcącą skorzystać ze skróconego czasu pracy, wyeliminowała pole do nadużyć ze strony lekarzy, pracodawców oraz osób niepełnosprawnych. Skoro bowiem od 16 lipca 2014 r. osoba niepełnosprawna nie ma potrzeby posiadania zaświadczenia lekarskiego o stosowaniu skróconej normy czasu pracy, to brak jest również problemów związanych z tą kwestią.

Paweł Król, PrawoDlaKazdego.pl Poznań