Nie udały się wakacje? Sprawdź czego możesz dochodzić od organizatora!

W dobie znacznej popularności zawierania tzw. umów o usługi turystyczne, których realizacja polega na aranżacji wyjazdu turystycznego przez odpowiedniego (profesjonalnego) organizatora coraz częściej pojawia się problem uzyskania odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z takich umów. Klient biura podróży zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy z jakimi roszczeniami może wystąpić względem organizatora, który nie dochował należytej staranności przy wykonywaniu swoich obowiązków wynikających z umowy, nie zadbał o odpowiednie zakwaterowanie lub nie dochował warunków, które obiecywał.

Co do zasady, do uzyskania naprawienia szkody majątkowej, która powstała w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania przez organizatora wyjazdu należy wystąpić na podstawie art. 471 kc. Brak spełnienia świadczenia oznacza niewykonanie zobowiązania – w rozważanym przypadku będzie to sytuacja, w której wyjazd nie odbył się. Przy nienależytym wykonaniu zobowiązania świadczenie jest wprawdzie spełnione, lecz nie prawidłowo, gdyż odbiega w jakimś stopniu od świadczenia, które zaspokoiłoby interes klienta – w naszym przypadku – wyjazd co prawda się odbył, ale został źle zorganizowany np. nie dochowano niektórych postanowień umowy, a to naraziło nas na dodatkowe, nieprzewidziane koszty.

W obu przypadkach można dochodzić naprawienia szkody majątkowej, której pojęcie obejmuje szkodę na mieniu oraz szkodę na osobie. Szkoda na mieniu to bezpośredni uszczerbek na składniku majątkowym poszkodowanego. Natomiast szkoda na osobie polega co do zasady na naruszeniu dóbr osobistych określonej osoby w związku z czym dochodzi w sposób pośredni do negatywnych następstw w majątku tej osoby.

 
W piśmiennictwie i orzecznictwie zgodnie podnosi się, że nie jest szkodą na osobie, a więc naruszeniem dóbr osobistych określonej osoby, zmarnowanie urlopu poprzez narażenie jednej ze stron umowy turystycznej na negatywne odczucia związane ze złą organizacją wycieczki. Nie istnieje bowiem dobro osobiste w postaci „prawa do wypoczynku” oraz nie wiąże się potrzeby wypoczywania z dobrej osobistym w postaci zdrowia czy życia.

Wszelkie negatywne odczucia psychiczne na jakie naraził nas organizator wakacyjnego wyjazdu są szkodą niematerialną. W związku z powyższym w majątku osobistym nie dochodzi do żadnych uszczupleń materialnych. Dlatego też w tej sytuacji nie można dochodzić odszkodowania na podstawie art. 471 kc.

Jak więc uzyskać rekompensatę w sytuacji gdy organizator "wcisnął" nas niespodziewanie do pokoju o niższym standardzie lug gdy musieliśmy dzielić pokój z innymi wczasowiczami z powodu braku miejsca w hotelu?

Odpowiedź na te pytania kryje treść art. 11 ustęp 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. 1997 nr 133 poz. 884). Problematyka szeroko rozumianej umowy o podróż oraz odpowiedzialności z tego tytułu stała się przedmiotem dyrektywy nr 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz. Urz. L 158, 23/06/1990 P. 0059 – dalej: „dyrektywa nr 90/314”), implementowanej przez wszystkie państwa Unii Europejskiej, także przez Polskę, co nastąpiło ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, a ściślej nowelą do tej ustawy, wprowadzoną ustawą z dnia 8 grudnia 2000 r. Podstawowe znaczenie w tym zakresie miało uchwalenie art. 11a, będącego odpowiednikiem art. 5 ust. 1 i 2 dyrektywy nr 90/314, statuującego odpowiedzialność organizatora imprezy turystycznej (podróży) za szkody wyrządzone klientowi (konsumentowi) w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

W 2002 roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości dokonał interpretacji art.5 ust. 1 i 2 wspomnianej dyrektywy w wyroku w sprawie S. Leitner v. TUI Deutschland GmbH, nr C-168/00 (EurLex nr 62000J0168). Trybunał przyjął, że na podstawie intepretowanej normy można objąć pojęciem szkody także uszczerbek niemajątkowy. Następnie w sprawie wypowiedział się polski Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 listopada 2010 r., sygn. akt. III CZP 79/10, postanawiając iż : „przepis art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 ze zm.) może być podstawą odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę niemajątkową klienta w postaci tzw. zmarnowanego urlopu.”.

W związku z powyższym, właściwą podstawą do dochodzenia zadośćuczynienia za negatywne odczucia psychiczne podczas wyjazdu wakacyjnego, które wynikają z niewykonania lub nienależytego wykonania tzw. umowy o usługi turystyczne jest art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r. Natomiast za wszelkie szkody majątkowe, w przypadku kiedy z winy organizatora musieliśmy ponieść nieprzewidziane, dodatkowe wydatki nieobjęte treścią umowy odpowiedzialność generalnie statuuje art. 471 kc.

Patryk Hatak