Zażalenie w postępowaniu administracyjnym.

Zażalenie jest jednym ze środków weryfikacji orzeczeń administracyjnych, występującym w postępowaniu administracyjnym tzw. ogólnym oraz w postępowaniu w sprawach wydawania zaświadczeń. Jest środkiem o charakterze konkretnym, co oznacza, że przysługuje na ściśle określone rozstrzygnięcia, tylko wtedy, gdy przepis prawa taką możliwość przewiduje. Aby czynność była uznana za zażalenie, musi spełniać ogólne wymagania formalne dla podania, ale zasadniczym elementem przesądzającym o zakwalifikowaniu czynności procesowej jako zażalenia jest wyraz niezadowolenia z postanowienia organu pierwszej instancji. Teoretycznie, przedmiotem zażalenia może być postanowienie wydane w toku postępowania oraz co do którego Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza możliwość zażalenia. Ustawodawca przewiduje jednak możliwość zaskarżania postanowień wydanych także poza tokiem postępowania, jak np. postanowienie o odmowie jego wszczęcia – przez co pierwsza z wymienionych przesłanek niejako traci na znaczeniu, a zyskuje druga, przesądzająca o zamkniętym katalogu postanowień zaskarżalnych. KPA przewiduje zażalenie w następujących przypadkach:

1. odmowa wszczęcia postępowania na żądanie organizacji społecznej i odmowa dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postepowaniu,
2. odmowa przywrócenia terminu,
3. odmowa wszczęcia postępowania,
4. zwrot podania wnoszącemu,
5. odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia tych odpisów lub ich wydania,
6. ukaranie grzywną i odmowa zwolnienia od kary grzywny,
7. ukaranie grzywną za niewłaściwe zachowanie podczas rozprawy,
8. zawieszenie postępowania lub odmowa jego podjęcia,
9. zajęcie stanowiska w sprawie przez inny organ w trybie art. 106 § 5 k.p.a.,
10. nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności,
11. sprostowanie błędów pisarskich i rachunkowych oraz oczywistych omyłek,
12. wyjaśnienie decyzji,
13. zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia ugody,
14. odmowa wznowienia postępowania,
15. wstrzymanie wykonania decyzji, co do której zachodzi prawdopodobieństwo jej uchylenia w wyniku wznowienia postepowania lub, że jest dotknięta wadą nieważności,
16. odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej,
17. zwrot podania wobec nieuiszczenia w terminie należności tytułem opłat i kosztów postępowania,
18. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.

Aby zażalenie mogło przysługiwać, zaskarżane postanowienie musi być nieostateczne. Legitymację do jego wniesienia mają strony postępowania, podmioty na prawach strony (jak np. organizacja społeczna, prokurator, Rzecznik Praw Obywatela, Rzecznik Praw Dziecka), a także inni uczestnicy postepowania, jeśli tylko są adresatami postanowienia. W zakresie zaskarżania decyzji administracyjnych, właściwym środkiem zaskarżenia jest odwołanie.

Karolina Wąsikowska