Od kiedy trzeba płacić wyższe alimenty, czyli o wykonalności wyroku o alimenty.

Zasadniczo sądowe ogłoszenie wyroku nie oznacza jeszcze, że od tej chwili orzeczenia podlega wykonaniu. Wyrok taki jest bowiem nieprawomocny i strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może zaskarżyć go do sądu II instancji. Natomiast aby móc przymusowo żądać realizacji wyroku np. poprzez zapłatę kwoty zasądzonej przez sąd, należy taki prawomocny już wyrok zaopatrzyć w klauzulę wykonalności. Dopiero wówczas można zlecić działanie organom władzy publicznej, które przymuszą do wykonania orzeczenia tj. w szczególności komornikowi sądowemu.

W pewnych kategoriach spraw sądowych sąd już wraz z wydaniem wyroku może lub obowiązkowo z urzędu nadaje orzeczeniu tak zwany rygor natychmiastowej wykonalności. Oznacza to, że wyrok, który wprawdzie nie stał się jeszcze prawomocny stanowi tytuł egzekucyjny i po opatrzeniu go klauzulą wykonalności podlega wykonaniu w drodze postępowania egzekucyjnego. Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było – od chwili podpisania sentencji orzeczenia.

Do kategorii spraw w których sąd nada rygor natychmiastowej wykonalności obligatoryjnie ze względu na szczególną materię są właśnie sprawy o alimenty. Jak stanowi art. 333 § 1 k.p.c. sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli: zasadza alimenty – co do rat płatnych po dniu wytoczenia powództw, a do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące. Co więcej, sąd na wniosek powoda może nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności również w pozostałym zakresie,  jeżeli opóźnienie uniemożliwiałoby lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało na szkodę (art. 333 § 3 k.p.c.).

Praktyczna doniosłość nadawania przez sąd natychmiastowej wykonalności wyrokom (lub ugodom) alimentacyjnym oznacza, że takie rozstrzygnięcie podlega natychmiastowemu wykonaniu i nadaje się również do przymusowej realizacji. Uprawiony do alimentów, nawet będąc na ogłoszeniu wyroku i tak z urzędu zostanie wyposażony w odpis orzeczenia zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (sąd prześle na jego adres, bez wniosku z jego strony). Z takim wyrokiem będzie mógł udać się do komornika, o ile zobowiązany nie ureguluje alimentów w terminie zgodnie z orzeczonym wyrokiem.

Zatem z regulowaniem wyższych alimentów nie warto zwlekać i to nawet wówczas, gdy kwestionowana będzie ich wysokość przed sądem II Instancji. Rygor natychmiastowej wykonalności wygasa w przypadku zaskarżenia wyroku zasądzającego alimenty, ale dopiero w chwili ogłoszenia lub podpisania sentencji wyroku zmieniającego lub uchylającego dotychczasowy wyrok.

Niezależnie od wniesionej apelacji, sam rygor natychmiastowej wykonalności może zostać uchylony na skutek zażalenia dłużnika wniesionego na podstawie art. 394 § 1 pkt 4 k.p.c. Pozwany może kwestionować zasadność nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, podnosząc brak przesłanek wynikających z art. 333 k.p.c. bądź istnienie przesłanek z art. 335 k.p.c., bądź wreszcie z art. 334 § 1 i 2 k.p.c.

Na koniec warto pamiętać o art. 338 k.p.c., który w § 1 stanowi, że uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, sąd na wniosek pozwanego orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu poprzedniego stanu. Ponadto pozwany zgodnie z art. 338 § 2 k.p.c. niezależnie od zwrotu spełnionego świadczenia ma możliwość dochodzenia w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania wyroku.

Piotr Bryndal