Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Zastaw rzeczy ruchomych.
Zastaw ustanawia się w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Nie ma przeszkód, aby była to wierzytelność przyszła lub której istnienie zależy od warunku. Ten rodzaj ograniczonego prawa rzeczowego polega na obciążeniu rzeczy ruchomej (dla nieruchomości ustanawia się hipotekę!) prawem, dzięki któremu wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z zastawionej rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością. Przykładowo, jeśli dłużnik nie wykona zobowiązania – wierzyciel będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia z rzeczy oddanej mu w zastaw. Prawo to daje ponadto wierzycielowi pierwszeństwo zaspokojenia z rzeczy przed wierzycielami osobistymi jej właściciela. Nie dotyczy to jednak wierzycieli, którzy mają pierwszeństwo przyznane przepisem szczególnym ustawy.
Co do zasady, zastaw ustanawia się umową właściela rzeczy z wierzycielem. Dodatkowo wymagane jest jednak wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Jeśli jednak wierzyciel jest dzierżycielem przedmiotu zastawu, wystarcza sama umowa. Co do formy tej umowy, ustawa co prawda nie przewiduje szczególnych wymagań, jeśli jednak zastaw ma być skuteczny względem wierzycieli zastawcy, musi być zawarta na piśmie i to z tzw. datą pewną. Osoba oddająca rzecz w zastaw staje się zastawcą, osoba przyjmująca rzecz w zastaw – zastawnikiem.
W przypadku, gdy rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki, zastawnik powinien pobierać je i zaliczać na poczet przysługującej mu wierzytelności i związanych z nią roszczeń, a po wygaśnięciu zastawu – powinien złożyć zastawcy rachunek w tym zakresie. Strony oczywiście mogą także w inny sposób uregulować kwestię pożytków, na zasadzie swobody umów.
Istotnym jest, że zastawem można rozporządzać. Przepisy stanowią, że zastawca nie może zobowiązać się względem zastawnika, że nie dokona zbycia lub obciążenia rzeczy przed wygaśnięciem zastawu. Takie zastrzeżenie byłoby bowiem nieważne. Konsekwencją tego jest wyjątkowe rozwiązanie mające miejsce w sytuacji, kiedy w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym. Wówczas to zastaw powstały później, mimo wszystko ma pierwszeństwo przez prawem powstałym wcześniej. Odnosi się to jednak tylko do osób, które przyjmując rzecz w zastaw działały w dobrej wierze, tj. obiektywnie nie wiedziały i przy zachowaniu należytej staranności nie mogły wiedzieć, że rzecz obciążona jest już innym zastawem. Co jednak niezmiernie ważne, zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza. Z kolei przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. Wyrazem tej pełnej akcesoryjności zastawu oraz wierzytelności, którą zabezpiecza, jest fakt, że w przypadku przeniesienia wierzytelności bez przeniesienia zastawu, zastaw wygasa.
Z wygaśnięciem zastawu będziemy mieli także do czynienia, jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy. Inne ustalenia stron w tym zakresie są nieważne i nie mogą utrzymać zastawu w mocy, mimo zaistnienia powyższej sytuacji. W przypadku, jeśli zastawnik nabędzie własność rzeczy obciążonej zastawem, także co do zasady dojdzie do wygaśnięcia zastawu. Zasada ta jednak nie będzie miała zastosowania, jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub zajęta na jej rzecz.
Warto wskazać, że zastaw zabezpiecza nie tylko roszczenie główne wierzyciela względem dłużnika, ale również roszczenia uboczne, takie jak odsetki za trzy ostatnie lata przed zbyciem rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym, przyznane koszty postępowania w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części kapitału. Dotyczy to także roszczenia o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz o zwrot nakładów na rzecz.
Kolejną korzystnym dla wierzyciela rozwiązaniem, mającym zastosowanie przy zastawie, jest kwestia przedawnienia – nawet jeśli termin przedawnienia zabezpieczonej zastawem wierzytelności już upłynął, zastawnik w dalszym ciągu jest uprawniony do zaspokojenia się z rzeczy obciążonej. Uprawnienie to nie rozciąga się już jednak na roszczenia o odsetki lub inne świadczenia uboczne.
Karolina Wąsikowska
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.