Przedawnienie roszczeń

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Odstępstwa od tej  reguły mogą być przewidziane tylko w normie o randze ustawy. Przykładem jest art. 223 Kodeksu cywilnego, wyłączający przedawnienie roszczeń windykacyjnych i negatoryjnych dotyczących nieruchomości. Przepisy stanowiące wyjątek od reguły przedawnienia roszczeń, nie mogą być uchylone ani zmienione wolą stron.  Przedawnione roszczenie nie wygasa, jego cechą jednak jest niemożność jego przymusowej realizacji.

Należy pamiętać, że przedmiotem przedawnienia są roszczenia, a nie prawa np. nie ulega przedawnieniu prawo do alimentacji, natomiast przedawnieniu ulegają roszczenia o świadczenia alimentacyjne.

Przedawnieniu ulegają tylko roszczenia cywilnoprawne o charakterze majątkowym.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia (tzw. zarzut peremptoryjny), chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zarzut peremptoryjny dotyczy nie tylko roszczenia głównego, ale i odsetek za opóźnienie (uchwała SN z 10 listopada1995 r., III CZP 156/95, OSNCP 3/96, poz. 31), może być także podniesiony przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.

Istotnym jest fakt, iż zgodnie z art. 117 § 2 k.c.  zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Zrzeczenie się przedawnienia nie wymaga żadnej formy, dłużnik musi być jednak w pełni świadomy skutków, a jego  zamiar musi wynikać w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, terminy przedawnienia wynoszą:

- 10 lat,

- 3 lata, dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przypadku przedawnienia roszczeń o zaniechanie, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;

2) co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;

4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.

Instytucja zawieszenia biegu przedawnienia jest wyrazem przekonania, że przedawnienie nie powinno biec przeciwko temu, kto z racji szczególnych okoliczności nie może się przed nim bronić. Zawieszenie nie niweczy rozpoczętego przedawnienia, które biegnie nadal z chwilą ustania przyczyny zawieszenia.

Bieg terminu przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,

3) przez wszczęcie mediacji. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo, to znaczy zawsze od początku tak, jakby do chwili przerwania nie biegło. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.  Jeżeli postępowanie zostało zakończone tylko częściowo przez wydanie wyroku częściowego, przedawnienie biegnie na nowo w zakresie objętym wyrokiem z chwilą uprawomocnienia się tego wyroku. 

PrawoDlaKazdego.pl