Czy będą zmiany w sądownictwie powszechnym?

   Kadencja byłego ministra sprawiedliwości, Jarosława Gowina przyniosła kilka kontrowersyjnych reform. Jedną z nich, było zlikwidowanie w styczniu b.r. 79 najmniejszych (takich, w których pracowało mniej niż 10 sędziów) sądów rejonowych. Zreorganizowane sądy stały się wydziałami zamiejscowymi większych jednostek. Spowodowało to również konieczność przeniesienia niektórych sędziów, których nikt nie pytał o zgodę. Reforma Gowina podzieliła nie tylko polityków, ale również prawników i sędziów, których reforma najbardziej dotknęła. W ocenie Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia, reforma nie doprowadziła do sprawniejszego rozpoznawania spraw. Część sędziów oceniała zmiany jako zamach na niezawisłość i odwoływała się od decyzji. Niektórzy sędziowie złożyli wniosek o przeniesienie w stan spoczynku. Krajowa Rada Sądownictwa zaskarżyła do TK, przepisy, które przyczyniły się do reformy. TK orzekł jednak, że ustawowa podstawa, w oparciu o którą Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie była zgodna z Konstytucją.

   Jak wynika z informacji pochodzących z Ministerstwa  Sprawiedliwości, celem reformy było usprawnienie pracy sądów i bardziej racjonalne rozłożenie pracy sędziów. W obronie sądów rejonowych powołany został jednak  Komitet Inicjatywy Ustawodawczej ustawy o okręgach sądowych sądów powszechnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.  Dnia 10 maja b.r. obywatelski projekt ustawy poddano głosowaniu w Sejmie. W głosowaniu wzięły udział 433 osoby. Oddano 231 głosów za, 200 przeciwko, 2 osoby wstrzymały się od głosu.  Ustawa wejdzie w życie, jeżeli zatwierdzi ją Senat i podpisze Prezydent.

   Jakie zmiany może przynieść ustawa? Celem ustawy jest uregulowanie ustroju sądów – w zakresie ich tworzenia i likwidacji – w sposób zgodny z Konstytucją, tj. w drodze ustawy, a nie w drodze rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości. Minister Sprawiedliwości pozbawiony zostanie prawa do tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich siedzib. Będzie mógł tylko w określonym zakresie po zaciągnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa wpływać na właściwość miejscową sądów.  W zakresie właściwości miejscowej przewidziano 11 niewielkich zmian. Sprecyzowano sposób określenia okręgu sądowego, w odniesieniu do powiatu, a do gminy tylko wówczas, gdy okrąg sądowy nie pokrywa się z powiatem. I co najważniejsze, przyjęcie ustawy wiązałoby się z przywróceniem zlikwidowanych sądów rejonowych.

Maksymilian Szeląg-Dylewski