Kiedy następuje przedawnienie roszczenia o zachowek?

   Zgodnie z przepisami prawa, ogłoszenie testamentu może nastąpić podczas rozprawy w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku lub przed notariuszem. Do obowiązku sądu należy badanie, kto w związku z wolą spadkodawcy lub mocą ustawy jest spadkobiercą. Sąd ma zatem prawo i obowiązek wezwać osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament się u niej znajduje, do złożenia tego testamentu.

   Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny przewiduje pięcioletni termin do żądania zapłaty zachowku od spadkobierców, który liczony jest od chwili ogłoszenia testamentu. W doktrynie prawa cywilnego interpretacja powyższego przepisu budzi jednak wątpliwości.

   Stanowisko w omawianym zakresie zajął Sąd Najwyższy który w wyroku z dnia 17 września 2010 r. podkreślił, iż „w orzecznictwie i doktrynie zasadnie przyjęto, że przepis ten wymaga wykładni zgodnej z ratio legis samej instytucji zachowku oraz ze znaczeniem początku biegu przedawnienia roszczenia dla uprawnionego do zachowku. Wprawdzie więc osoba uprawniona do zachowku staje się znana z chwilą otwarcia i ogłoszenia testamentu, ale może wystąpić z roszczeniem najwcześniej dopiero wtedy, gdy sama dowie się o istnieniu testamentu i o jego treści, a nawet o potwierdzeniu praw do spadku poprzez postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku na podstawie tego testamentu. Dlatego początek biegu przedawnienia roszczenia o zachowek w rozumieniu art. 1007 § 1 k.c., liczony od chwili wymagalności tego roszczenia winno się ustalać dla każdego przypadku osobno (…)”.

   Jeżeli osoba uprawniona dochodzi uzupełnienia swojego zachowku od obdarowanych lub zapisobierców windykacyjnych, to termin liczony jest od chwili otwarcia spadku. W sytuacji jednak, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został ustanowiony zapis windykacyjny, ma on prawo żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. W tym miejscu należy jednak przypomnieć, iż zapisobierca windykacyjny oraz obdarowany są odpowiedzialni za zachowki jedynie  w granicach swojego wzbogacenia będącego skutkiem darowizny lub zapisu.

   Z chwilą wniesienia pozwu o zachowek bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu.

Łukasz Więckowicz