Kiedy małżonek jest wyłączony od dziedziczenia?

   Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny jak również ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewidują pewne sytuacje w ramach których małżonek wyłączony jest od dziedziczenia.  Należą do nich:

1. Rozwód i separacja

Dziedziczenie jest wykluczone z mocy prawa, gdy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód, co przesądza o braku posiadania statusu małżonka i podstaw do dziedziczenia. W sytuacji gdy prawomocnym wyrokiem sądu orzeczono separację, dana osoba wciąż posiada status małżonka niemniej nie ma podstaw do dziedziczenia. Nie dziedziczy również wtedy, gdy spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z żądaniem orzeczenia winy tego małżonka, a żądanie okaże się uzasadnione. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas, gdy spadkodawca umrze w trakcie procesu o rozwód czy separację.

2. Orzeczenie sądu

Wyłączenie małżonka od dziedziczenia może nastąpić również na mocy orzeczenia sądu.  Prawo żądania wyłączenia przysługuje każdemu z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem.

Przepisy prawa przewidują określony termin zawity na ustalenie wyłączenia małżonka od dziedziczenia,  tj. sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku, czyli od zgonu spadkodawcy.

Upływ takiego terminu pociąga za sobą wygaśnięcie uprawnienia, którego realizacja jest ograniczona terminem. Sądem wyłącznie właściwym miejscowo w postępowaniu o wyłączenie małżonka od dziedziczenia jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, to sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkodawcy lub jego część . Natomiast właściwość rzeczowa sądu zależy od wartości przedmiotu sporu tzw. wartość udziału pozwanego małżonka w spadku.

Łukasz Więckowicz