Niebezpieczna fikcja doręczenia.

   Dwukrotnie awizowane pismo z sądu uważa się za doręczone, mimo iż adresat nigdy przesyłki nie odebrał. Taka jest praktyka w polskich sądach cywilnych, chociaż tylko procedury: karna i administracyjna przewidują bezpośrednio taki skutek.

   W postępowaniu cywilnym skutki tego  typu doręczenia nie zostały bezpośrednio określone, jeśli chodzi o osoby fizyczne. Art. 139 §1 k.p.c. przewiduje tylko obowiązek powtórnej próby doręczenia pisma, gdyby nie zostało ono odebrane w przeciągu siedmiu dni po pierwszej awizacji. Nie ma tu mowy o fikcji doręczenia , co przewidują wyraźnie inne procedury . Wymiar sprawiedliwości przyjmuje  jednak domniemanie faktyczne, że pismo zostało doręczone. Tak też wielokrotnie orzekał Sąd Najwyższy i to nawet w formie uchwał mających moc zasad prawnych.  

   Tzw. doręczenia zastępcze to bardzo niebezpieczny instrument. Na pewno bardzo pomaga powodom i sądom, ale nie chroni praw pozwanego. Zapobiegają unikaniu i przedłużaniu postępowań sądowych, ale jednocześnie „produkują” nowe postępowania, w których pozwani, nieświadomi często niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy bez ich udziału, żądają przywrócenia terminu albo kwestionują skuteczność doręczeń.

   A przecież cały problem można by rozwiązać dodając do ww. przepisu jedno zdanie, opisujące skutek doręczenia. Powinno ono rzetelnie informować pozwanego o przyjęciu fikcji doręczenia mu pisma po upływie siedmiu dni od dnia powtórnej awizacji. Argument ten dotarł już do komisji kodyfikacyjnej prawa cywilnego, która obiecała zająć się niniejsza kwestią. Ponadto komisja ma rozważyć możliwość wyłączenia z doręczeń zastępczych pierwszego pisma inicjującego postępowanie sądowe.

   Zwyczaj nie jest źródłem prawa w Polsce, a obecnie chyba właśnie na tym opiera się fikcja doręczenia w postępowaniu cywilnym. Doręczenie pozwu czy nakazu zapłaty ma ogromne znaczenie dla pozwanego i dalszego przebiegu postępowania. Może komisja kodyfikacyjna zdąży opracować odpowiednie zmiany przed wakacjami, bo przecież, gdy my będziemy na urlopie, poczta będzie nieprzerwanie pracować…

Paweł Chrząszcz