Cofnięcie pozwu a koszty sądowe.

Dochodzenie swoich roszczeń w sądzie wobec nieuczciwego dłużnika często kończy się zawarciem porozumienia między stronami lub uiszczeniem spornej zapłaty. Aby zapobiec dalszemu procedowaniu powód wycofuje swój pozew, gdyż jego żądanie stało się bezprzedmiotowe. Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia aż do wydania wyroku. Co istotne, cofnięty pozew nie wywołuje żadnych skutków prawnych jakie zasadniczo są wywoływane przez wniesienie pisma do sądu. Taki pozew traktuje się po prostu jako niezłożony.

Cofnięcie pozwu może jednak spowodować powstanie obowiązku zwrotu kosztów sądowych drugiej stronie. Zasadą jest, że w razie cofnięcia pozwu powód zobowiązany jest zapłacić pozwanemu koszty procesu. Wycofujący się z powództwa uważany jest bowiem za przegrywającego sprawę i jako taki ma obowiązek zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Już na pierwszy rzut oka widać jednak rażącą niesprawiedliwość, gdy powód dochodzący swoich słusznych roszczeń przed sądem, cofa pozew z powodu zapłaty należnej kwoty przez pozwanego. W takim przypadku, gdy dłużnik spłaca należność po wytoczeniu powództwa powinno się wysłać do sądu pismo informujące o zaistniałej sytuacji i cofnąć złożony pozew. Jednocześnie, aby uniknąć kosztów konieczne jest zawnioskowanie o obciążenie pozwanego kosztami procesu. Sąd uwzględni takie wnioski, ale pozwanego obciąży kosztami procesu tylko wtedy, gdy ten dał powód do wytoczenia powództwa tzn. swoim zachowaniem zmusił powoda do podjęcia działań na drodze sądowej, ze względu na bezskuteczność innych metod dochodzenia zaspokojenia roszczenia.  

Choć ww. zasada wskazuje przeciwnie, to w razie gdy powód cofnął pozew, ponieważ pozwany zaspokoił jego roszczenie, powód nie ma obowiązku zwracać mu kosztów procesu. Jest to pewien pozakodeksowy wyjątek od zasad sformułowanych w kodeksie postępowania cywilnego stworzony przez orzecznictwo z Sądem Najwyższym na czele. Jako jego podstawę judykatura przywołuje zasadę słuszności, odmawiającą ochrony niesumiennym i niewłaściwym zachowaniom.

Gdyby jednak pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa przed sąd, ponieważ nie wiedział w ogóle o istnieniu zobowiązania, a powód w żaden sposób nie próbował wyegzekwować swojej należności tylko od razu wystąpił z powództwem, to następuje znowu powrót do zasady ogólnej. Zwrot kosztów procesu należy się wtedy pozwanemu nawet pomimo uwzględnienia powództwa, gdy ten uzna żądanie pozwu przy pierwszej czynności procesowej.

Paweł Chrząszcz