Czym są przestępstwa, występki, zbrodnie i wykroczenia?

Niewątpliwie przywołane terminy mają charakter słów kluczy. Często pojawiają się w mediach, prasie i codziennych rozmowach. Czytamy i słyszymy, że ktoś został skazany za przestępstwo, ktoś inny popełnił wykroczenie. Osoby bez wykształcenia prawniczego zapewne nie potrafią odróżnić tych terminów. Natomiast studenci prawa bez ich znajomości nie zdają trudnego egzaminu z prawa karnego.

Kwestię przestępstwa reguluje ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. W przeciwieństwie do przestępstwa, wykroczenie uregulowane jest  w innym akcie prawnym - Ustawie z dnia 20 maja 1971 Kodeks wykroczeń.

Przestępstwo to czyn społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy, o ustawowych znamionach, bezprawny, zawiniony i karalny. Wykroczenie to czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary. Fundamentalną różnicą jest zatem stopień szkodliwości społecznej.

Przestępstwa od wykroczeń odróżnia również intensywność karania. Zgodnie z art. 7 k.k. przestępstwo jest zbrodnią lub występkiem. To co je odróżnia to wymiar kary. Zbrodnia jest czynem zabronionym, zagrożonym karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Występek natomiast jest czynem zagrożonym grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. W polskim prawie karnym mamy następujące rodzaje kar: grzywnę, ograniczenie wolności (najkrócej 3 miesiące i najdłużej 12 miesięcy); karę pozbawienia wolności (najkrócej miesiąc najdłużej 15 lat); 25 lat pozbawienia wolności i dożywotnie pozbawienie wolności.

Wykroczenie natomiast jest zagrożone groźbą kary aresztu (5-30 dni), ograniczenia wolności (1 miesiąc), grzywny do 5 000 złotych lub nagany.

Kolejną kwestią, która odróżnia przestępstwa od wykroczenia jest umyślność i nieumyślność. Jak stanowi k.k. zbrodnię można popełnić tylko umyślnie, natomiast występek umyślnie i nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi. Wykroczenia natomiast można popełnić umyślnie i nieumyślnie.

Są to tylko niektóre różnice między przestępstwem a wykroczeniem  w obszernej materii prawa karnego. 

Maksymilian Szeląg-Dylewski