Obowiązek alimentacyjny wobec wnuków.

Obowiązek alimentacyjny ma na celu zapewnienie środków utrzymania oraz potrzeb środków wychowania. Zgodnie z dyspozycją przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszczalne jest zobowiązanie babci lub dziadka do płacenia alimentów na rzecz swoich wnuków. W przypadku, gdy rodzic dziecka nie żyje lub nie jest w stanie dopełnić obowiązku wówczas możliwe jest, iż dziadkowie dziecka będą zobowiązani do płacenia alimentów. W pierwszej kolejności obowiązek alimentacyjny obciąża małżonków. Następnie krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Krewni w linii prostej mogą być obciążeni obowiązkiem alimentacyjnym bez ograniczeń.

Przesłankami powstania obowiązku alimentacyjnego są:

a)      istnienie pomiędzy uprawnionym, a zobowiązanym więzi rodzinnoprawnej (aktualnej bądź istniejącej w przeszłości),

b)      niemożność samodzielnego zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb przez uprawnionego,

c)       posiadanie przez osobę zobowiązaną dostatecznych możliwości majątkowych lub/i zarobkowych,

d)      zgodność żądania z zasadami współżycia społecznego.

Pamiętać należy, iż obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych bliższego stopnia przed krewnymi dalszego stopnia. Oznacza to, iż najpierw obowiązek ten będzie obciążał rodziców względem ich dzieci, a dopiero później dziadków względem ich wnuków.

W przypadku, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów w bliższej kolejności będzie w stanie wypełniać ten obowiązek, wygasa obowiązek alimentacyjny dalszych krewnych. Art. 129 k.r.o. wyznacza kolejność obowiązku alimentacyjnego osób ze sobą spokrewnionych. Zgodnie z nim pierwszeństwo obciążenia tym obowiązkiem spoczywa na zstępnych przed wstępnymi, czyli na rodzicach przed dziadkami. W następnej kolejności, w razie niemożliwości świadczenia od wstępnych, obowiązek alimentacyjny obciąża rodzeństwo. Jeżeli zobowiązanych jest kilku, wówczas obowiązek obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.

Zgodnie z art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności (nie żyje) albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Wysokość alimentów jest uzależniona od usprawiedliwionych potrzeb dzieci oraz możliwości zarobkowych i majątkowych dziadków. Konieczną przesłanką zaistnienia obowiązku alimentacyjnego dziadków na rzecz wnuka jest znalezienie się przez tego ostatniego w niedostatku. Pojęcia niedostatku z art. 133 § 2 k.r. o. nie można ograniczać do wypadków, gdy uprawniony do alimentacji nie ma żadnych środków utrzymania, lecz przez to pojęcie należy rozumieć i taką sytuację materialną, w której osoby uprawnione nie mogą w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania i wychowania (Wyrok SN z dnia 20 lutego 1974 r., III CRN 388/73).

Aby skutecznie dochodzić świadczeń z obowiązku alimentacyjnego od dziadków należy złożyć pozew przed właściwy miejscowo sąd według zamieszkania pozwanego lub według miejsca zamieszkania uprawnionego do świadczenia.

Maciej Stępień