Apelacja od mandatu.

   Rada Ministrów szykuje projekt zmian w kodeksie postepowania w sprawach o wykroczenia. Jeżeli zostaną one uchwalone, w prawie wykroczeń pojawi się możliwość zaskarżenia przyjętego mandatu karnego i doprowadzenia do jego uchylenia.

   W obecnym stanie prawnym możliwość podważenia przyjętego mandatu jest czysto teoretyczna i ograniczona tylko do sytuacji, gdy wystawiono go za czyn, który w ogóle nie stanowi wykroczenia.  Projektowane przepisy znacznie rozszerzają ten katalog i pozwalają zakwestionować mandat także wtedy, gdy został on wystawiony osobie, która nie była sprawcą wykroczenia lub nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie. Dodatkową podstawą zaskarżenia będą błędy występujące po stronie nakładającego mandat, związane z omyłkowym nałożeniem grzywny zamiast środka karnego lub orzeczeniem grzywny w niewłaściwej wysokości. Na sformułowanie swoich zarzutów ukarany będzie miał 7 dni.

   Przyjęcie mandatu jest  teraz bezwzględnym przyznaniem się do winy, bez możliwości odwołania się. Postepowanie mandatowe to coś odrębnego od orzekania przez sąd, dlatego nie można tu stosować przepisów procedury karnej.  Jak słusznie zauważają prawnicy sytuacja taka kłóci się z elementarną zasadą wyrażoną w art. 78 Konstytucji, a gwarantującą dwuinstancyjność postepowania. Problem ten podnosił też wielokrotnie Rzecznik Praw Obywatelskich.

   Wbrew pozorom jest to sprawa dość istotna. Mandat karny nakładany jest przeważnie w sytuacji zaistnienia jakiegoś zdarzenia np. wypadku drogowego, gdy kierowca znajduje się w stanie określonego stresu. Styka się przy tym z organami stosującymi przymus państwowy, co w połączeniu z brakiem rozeznania w przepisach prawa powoduje, że przyjmuje on mandat nie będąc w pełni świadomy konsekwencji jakie się z tym wiążą. Umożliwienie mu podważenia tej decyzji po „chłodnym” przeanalizowaniu sprawy powinno być normą w demokratycznym państwie prawa.  

Paweł Chrząszcz