Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Czy będzie zmiana w zakresie uprawnień zatrzymanego?
W środę 12 czerwca na 43 posiedzeniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej odbędzie się pierwsze czytanie senackiego projektu ustawy - o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks karny wykonawczy wraz z projektem tej ustawy (druk nr 1349).
Senatorowie postulują zmianę w zakresie zasad kontaktu zatrzymanego z adwokatem. Zgodnie z obowiązującym art. 245 § 1 k.p.k. zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem, a także bezpośrednią z nim rozmowę; zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niej obecny. W omawianym projekcie skreślono tekst po myślniku, w rezultacie czego zatrzymany uzyskałby prawo do kontaktu i rozmowy z adwokatem w „cztery oczy”.
W uzasadnieniu projektu wskazano, że zatrzymanym jest osoba, „co do której zachodzi zaledwie uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo.” Przytoczono również uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r. (K 37/11), w którym Trybunał stwierdził, że kontakt osoby zatrzymanej z adwokatem odgrywa kluczowe znaczenie dla „skutecznej obrony w trakcie całego postępowania karnego. Dzieje się tak w szczególności dlatego, że „(…) moment zatrzymania i pierwszych czynności procesowych jest związany ze stresem i zaskoczeniem zatrzymanego, co może prowadzić, zwłaszcza osobę niewinną, pierwszy raz w życiu znajdującą się w tak dolegliwym położeniu, do podejmowania pochopnych decyzji, których skutki mogą zaważyć negatywnie na jej dalszych losach”. Rozmowa z adwokatem ma zapewnić zatrzymanemu fachową pomoc prawną, a także służy przygotowaniu wstępnej linii obrony.
W rezultacie TK uznał, że możliwa obecność zatrzymującego przy rozmowie zatrzymanego z adwokatem „stanowi w istocie ograniczenie gwarancji z art. 42 ust. 2 Konstytucji”, czyli prawa do obrony na wszystkich stadiach postępowania. W ocenie Trybunału w omawianym przepisie nie sprecyzowano „czy i ewentualnie w jaki sposób zatrzymujący może wykorzystać informacje, w posiadanie których wszedł na skutek obecności przy rozmowie. Art. 245 § 1 in fine[1] k.p.k. nie przesądza w każdym razie, że informacje te powinny być objęte zakazem dowodowym. Nie wskazuje również na okoliczności, które uzasadniają złożenie przez zatrzymującego zastrzeżenia. Redakcja przepisu nie przesądza także (…) że zastrzeganie obecności zatrzymującego powinno być sytuacją wyjątkową. Zakwestionowany przepis nie określa również formy, w jakiej zgłaszane jest zastrzeżenie, i nie przewiduje możliwości zaskarżenia decyzji zatrzymującego.” Jak widać Trybunał dokonał negatywnej oceny omawianego przepisu z różnych perspektyw.
Na znaczenie kontaktu adwokata z zatrzymanym i konieczną ostrożność w ograniczaniu tego uprawnienia wielokrotnie wskazywał również Europejski Trybunał Praw Człowieka.
Prawo do kontaktu i rozmowy z adwokatem stanowi niewątpliwie bardzo istotną gwarancję procesową zatrzymanego. Omawiany przepis był również wielokrotnie „kością niezgody” między zatrzymanymi i ich adwokatami a podmiotami dokonującymi zatrzymania. W literaturze wskazuje się, że zastrzeżenie obecności przez zatrzymującego powinno mieć charakter wyjątkowy, mający na celu wyłącznie zabezpieczenie toku czynności, podejmowanych w związku z zatrzymaniem. Z perspektywy zasad ogólnych procedury karnej oraz konstytucyjnego prawa do obrony, omawiany senacki projekt ustawy należy przyjąć z aprobatą,
Maksymilian Szeląg-Dylewski
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.