Czy Polska potrzebuje powiatów metropolitalnych?

Dnia 30 sierpnia do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym.  Celem projektu jest wprowadzenie nowej formy administrowania na szczeblach samorządów lokalnych.

Zdaniem projektodawców prowadzenie samorządu terytorialnego nie rozwiązało problemu ustroju obszarów metropolitalnych. Obszary te miałyby być dostosowane do lokalnej specyfiki. Wskazano również na potrzebę utworzenia powiatu metropolitalnego dla Aglomeracji Górnośląskiej. Mieszkańcy powiatu metropolitalnego tworzyliby lokalną wspólnotę samorządową. Sam powiat ma wykonywać zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Ma również posiadać osobowość prawną. Natomiast zakres jego działania ma nie naruszać samodzielności powiatu i gminy, chyba, że przepisy ustaw szczególnych stanowią inaczej. W skład powiatu metropolitalnego miałyby wejść gminy, powiaty lub miasta na prawach powiatu. Terytorium powiatu metropolitalnego ma być jednorodne pod względem układu osobniczego, przestrzennego, a także być wyznaczone z uwzględnieniem więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych. Powiaty metropolitalne mają być tworzone w drodze rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów. W rozporządzeniu mają być określone również ich nazwy i siedziby władz. W rozdziale II wskazano natomiast na zakres działania i zadania powiatu metropolitalnego. W art. 8 ust. 1 przewidziano następujący katalog zadań powiatu metropolitalnego:

1) przyjęcie oraz realizowanie wspólnej strategii rozwoju powiatu metropolitalnego;

2) uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego powiatu metropolitalnego, stanowiącego wiążące wytyczne dla miast będących członkami powiatu metropolitalnego w procesie tworzenia gminnych studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz gminnych planów zagospodarowania przestrzennego;

3) organizację i wykonywanie publicznego transportu zbiorowego na obszarze powiatu metropolitalnego;

4) planowanie sieci i zarządzanie drogami publicznymi krajowymi i wojewódzkimi na obszarze powiatu metropolitalnego;

5) uchwalanie i realizację programów ochrony środowiska, gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami na obszarze powiatu metropolitalnego;

6) uchwalenie projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz uchwalenie planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla powiatu metropolitalnego;

7) uchwalanie programów metropolitalnych w zakresie bezpieczeństwa publicznego i zrządzania kryzysowego;

8) koordynowanie działań dla przedsięwzięć o znaczeniu ponadgminnym, wynikających ze strategii rozwoju powiatu metropolitalnego;

9) tworzenie oraz zarządzanie jednostkami organizacyjnymi o znaczeniu metropolitalnym;

10) opiniowanie projektów ustaw oraz innych aktów normatywnych odnoszących się do powiatu metropolitalnego;

11) współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego, w szczególności z samorządem województwa, a także organami administracji rządowej, organizacjami pozarządowymi w sprawach powiatu metropolitalnego.

Rozdział III  z kolei reguluje kwestię władz tego powiatu. Organy powiatu to rada powiatu metropolitalnego i zarząd powiatu metropolitalnego. W kolejnych rozdziałach uregulowane zostały szczegółowe kwestie związane z wprowadzeniem i funkcjonowaniem powiatu metropolitalnego.

Jak wynika z uzasadnienia, wielu argumentów do utworzenia powiatu metropolitalnego dostarczyła projektodawcom Aglomeracja Górnośląska i jej problemy. Powiat ten miałby się zająć m.in.  planowaniem i zarządzaniem siecią dróg o znaczeniu ponadlokalnym.

Czytając projekt a także uzasadnienie doń można mieć wątpliwości, czy utworzenie powiatu metropolitalnego faktycznie zaradzi problemom z jakimi borykają się takie obszary jak Aglomeracja Górnośląska. Nie ulega natomiast wątpliwości, że koszty zmian mogą być wysokie. Kwestię tę w uzasadnieniu potraktowano jednak dość lakonicznie.

Maksymilian Szeląg-Dylewski