Inicjatywa dowodowa po nowelizacji KPK

W ostatnich miesiącach miało miejsce kilka zmian w Kodeksie postępowania karnego. Ostatecznie zmiany weszły 1 lipca 2015 r. Jedną ze zmian jest wprowadzenie większej niż dotychczas kontradyktoryjności w zakresie inicjatywy dowodowej. Celem nowelizacji art. 167 KPK jest przerzucenie inicjatywy dowodowej na prokuratora i obrońcę oraz zmienienie procesu karnego w rzeczywisty spór pomiędzy stronami. 

Dotychczas niejednokrotnie postawa obrońcy była bardziej bierna niż powinna, ze względu na fakt, że zwykle najaktywniejszy w całym procesie był właśnie sąd. Od lipca postępowanie dowodowe prowadzone będzie zasadniczo przez strony, zaś sąd będzie mógł dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu jedynie w „szczególnie uzasadnionych przypadkach”. W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód został dopuszczony dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej. Sytuacja ta znacznie bardziej zmusza strony do aktywności. W postępowaniu odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego. Sąd kształtuje swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, co oznacza, że jeśli strony nie zadbają same o  ich dopuszczenie to nawet pomimo ich rzeczywistego znaczenia, nie będą wzięte pod uwagę. Natomiast co ważne z perspektywy prokuratora, wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym, rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. 

Co łączy się ze zmianami w inicjatywie dowodowej to zagadnienie obrony z urzędu. Pomimo krótkiego odstępu czasu od nowelizacji, z pewnością można stwierdzić już teraz, że ta instytucja będzie bardziej potrzebna niż dotychczas.

Weronika Komsta