Nowe zasady transgranicznego dziedziczenia w UE w 2015 r.

Wielkimi krokami zbliża się chwila, kiedy w całości wejdzie do powszechnego stosowania w krajach UE rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Radu (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. Mniej więcej od połowy sierpnia 2015 r. spadek z tzw. elementem transgranicznym będzie rządził się nowymi prawami.

Doniosłość nowych rozwiązań jest bez wątpienia duża, dotyczy bowiem instytucji prawnej z którą każdy prędzej czy później się spotka - dziedziczenia. Rozporządzenie będzie aktem prawnym o szczególnym znaczeniu dla Polaków, a to z uwagi na niesłabnącą emigrację zarobkową do innych państw członkowskich  UE.

Nowe zasady dziedziczenia spowodują, że do przekazania spadku będzie stosowane prawo państwa ostatniego miejsca zwykłego pobytu. W chwili obecnej jest tak, że jeśli Polak umrze w którymś z państw UE i zostawi majątek zarówno tam jak i w Polsce, a nie zostawił testamentu to prawem właściwym z punktu widzenia prawa polskiego jest prawo wynikające z obywatelstwa. Natomiast z punktu widzenia państwa zgonu właściwe będzie prawo miejsca jego zamieszkania, albo prawo miejsca, w którym znajduje się majątek podlegający dziedziczeniu. W praktyce oznacza to, ze przykładowo jego nieruchomość w kraju zgonu będzie dziedziczona według  prawa tego państwa, a nieruchomość w Polsce według prawa polskiego.

Unijne rozporządzenie ujednolica reguły kolizyjne w ramach prawa spadkowego. Po jego wejściu stosowana będzie zasada stosowania prawa tego państwa, w którym spadkodawca miał ostatnie miejsce pobytu. Przy czym chodzi tu o tzw. „pobyt stały” nie będzie dotyczyło to zatem turystów, ale już wyjeżdzających na zagraniczny staż czy np. studia w ramach programu typu Erasmus - tak.

Przebywający za granicą by móc skorzystać z prawa ojczystego będą mogli dokonać tego wyboru przy sporządzaniu testamentu. Pojawi się bowiem możliwość sporządzenia testamentu bez wskazywania spadkobierców, tylko dla określenia prawa właściwego. W takiej zaś sytuacji będą stosowane zasady dziedziczenia uregulowane w Kodeksie cywilnym.

Jeśli nie będzie dokonanego wyboru – zgon podczas pobytu w innym państwie będzie czasem wywoływał skutki prawne trudne do przewidzenia dla spadkobierców w kraju, a to z tego powodu, że w ramach członków UE regulacje dotyczące spadku często znacznie się różnią np. system rezerwy we Francji.

Nowe przepisy będą mieć zastosowanie w większości krajów UE, co ważne dla naszych rodaków nie przyjęła ich Wielka Brytania. Konsekwencją zmian będzie także prawdopodobnie zwiększenie taksy notarialnej za sporządzenie testamentu z elementem transgranicznym.

Piotr Bryndal