Osoba najbliższa pełnomocnikiem w procesie karnym.

Rząd poparł zmiany w procedurze karnej, które umożliwiłyby pokrzywdzonemu wybór pełnomocnika spośród osób mu najbliższych. W dniu 10 września 2013 Rada Ministrów poparła poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego i ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Rząd zaaprobował proponowane przez posłów rozwiązanie, które umożliwi pokrzywdzonemu w postępowaniu karnym i postępowaniu w sprawach o wykroczenia – ustanowienie jednej najbliższej osoby, działającej w jego imieniu w charakterze pełnomocnika. Projekt został skierowany do dalszych prac legislacyjnych.

Zdaniem autorów projektu, wprowadzenie pełnomocnika z grona najbliższych osób zapewni  poczucie ochrony pokrzywdzonego interesów i większy komfort psychiczny. Rozwiązanie to ma być wyjątkowo korzystne dla osób starszych, które potrzebują szczególnego wsparcia.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na pewne trudności związane z tym rozwiązaniem. Chodzi o to, że pełnomocnik będący osobą najbliższą, to uczestnik procesu, któremu przysługują określone prawa. Ma on np. prawo wzięcia udziału w określonych czynnościach, a także w śledztwie lub dochodzeniu - wyjaśnia kancelaria premiera. Może pojawić się dysonans w sytuacji działania jako pełnomocnik i jednoczesnego uczestnictwa w charakterze świadka. Zeznania takiej osoby, (często nawet podświadomie) mogą być uzależnione od zeznań innych świadków, o których powziął informacje  w ramach przesłuchań jako pełnomocnik. Ponadto pełnomocnikowi należy też doręczać pisma procesowe, co może skutkować wydłużeniem postępowania karnego.

Pamiętać również należy, że osoba najbliższa co do zasady  nie jest profesjonalnym prawnikiem, a  to zwiększa ryzyko braku ochrony prawnej. Mimo to w przypadku wprowadzenia nowelizacji nie dojdzie do ograniczenia praw, gdyż ustawodawca zabezpieczył pokrzywdzonego przed ryzykiem niewłaściwej ochrony prawnej, pozwalając ustanowienie 3 osób w danym procesie pełnomocnikami, z czego tylko jedna może być osobą najbliższą. Jedynie w przypadku postępowania o wykroczenie istnieje ryzyko niewłaściwej reprezentacji pokrzywdzonego. Jednak zdaniem rządu, zważywszy na mniejszą wagę spraw rozpatrywanych w takich postępowaniach, nie dojdzie do znacznego ograniczenia praw pokrzywdzonych. Ponadto pokrzywdzony w sprawach o wykroczenie w dalszym ciągu będzie mógł wybrać  pomiędzy osobą najbliższą, a profesjonalnym pełnomocnikiem.

Maciej Stępień