Pomówienie, czyli co wolno powiedzieć.

Sąd Najwyższy zbadał w jednym z niedawnych postępowań granice pomiędzy pomówieniem a wolnością wypowiedzi. Przedmiotowe postępowanie dotyczyło zarzutu zniesławienia jednego z pracowników podczas zebrania pracowniczego. Skarżąca zarzucała, że oskarżony podając nieprawdziwe informacje podczas wspomnianego zebrania pomówił ją, a stwierdzając, że cierpi ona na manię prześladowczą, uchybił  godności wykonywanego przez skarżącą zawodu i poniżył ją w opinii publicznej a także naraził na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu. Przypomnijmy, że z treści odpowiedniego przepisu wynika, że pomówieniem osoby jest takie postępowanie, które mogą poniżyć daną osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Sąd Najwyższy potwierdził obydwa, zgodne ze sobą w kwestii rozstrzygnięcia wyroki sądów niższych instancji uznając, że w przedmiotowej sytuacji nie doszło do pomówienia. Po pierwsze dla uznania, że dane działania mają charakter wypowiedzi publicznych muszą one nastąpić w takich okolicznościach, aby mogły się z nimi zetknąć bliżej nieokreślone liczbowo osoby. Sąd nie dopatrzył się bezprawnego charakteru działania, które w ogóle pozwalałoby uznać je za przestępstwo pomówienia. Przedmiotem ochrony tego przepisu jest cześć i godność osoby pomawianej o postępowanie lub właściwości, które są sprzeczne z prawem, z zasadami etyki, w tym etyki zawodowej oraz o np. brak kompetencji lub zdolności do wykonywania danego zawodu.  Istnieje jednocześnie obowiązek ochrony prawa do swobodnej wypowiedzi, do krytyki, do oceny dokonywanej przez właściwe organy.

Po przeanalizowaniu okoliczności sprawy Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że bezwzględne egzekwowanie ochrony interesów jednostki i uznanie, że osoby pomawiane mają absolutne i nie podlegające ograniczeniom prawo do ochrony ze strony państwa, które reagować ma na pomówienia za pomocą prawa karnego, byłoby niezasadne z punktu widzenia istoty społeczeństwa demokratycznego, w którym wolność wypowiedzi ma charakter fundamentalny. Skoro zatem do krytycznej wypowiedzi o charakterze potocznym doszło podczas zamkniętego zebrania,  mieści się to w granicach wypowiedzi ocennej, oczywiście o ile znajduje się w granicach prawa do owej swobodnej wypowiedzi i dozwolonej krytyki. Pomówienie jest przestępstwem umyślnym wobec czego konieczne jest nader wszystko wykazanie, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym to jest, że chciał je popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godził się na to.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2013 r w sprawie o sygn. akt III KK 387/12

Joanna Gaik