SA w Białymstoku: roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę wywołaną śmiercią osoby najbliższej jest dziedziczne.

Zgodnie z polskim prawem spadkowym, prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, wyłączając prawa i obowiązki ściśle związane z osoba zmarłego, chyba że dziedziczenie takich praw dopuszcza ustawa. Na mocy takich więc przepisów możliwe jest odziedziczenie roszczenia o wypłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia oraz w razie naruszenia dobra osobistego.

Analogiczne regulacje nie zostały jednak zawarte w art. 446 k.c. stanowiącym o obowiązku naprawienia szkody w razie śmierci poszkodowanego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 16 maja 2014 r. (sygn. akt: I ACa 93/14) uznał mimo to, że wymienione w tym artykule roszczenie jest dziedziczne, ponieważ przepis ten nie kreuje nowego dobra osobistego, które posiadałoby jakąś odrębną regulację niż pozostałe dobra osobiste, podtrzymując tym samym linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, zaprezentowaną w uchwale z dnia 12 grudnia 2013 r. (sygn. akt: III CZP 74/13). Stanowisko SN odrzucające pogląd, jakoby roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby bliskiej nie podlegało dziedziczeniu znalazło także aprobatę w orzecznictwie sądów powszechnych. W uzasadnieniu wyroku z dnia 13 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, że celem art. 445 § 3 k.c. (sanującego dziedziczność roszczenia o zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia) było wprowadzenie – jako odstępstwa od zasady niedziedziczności prawa o charakterze osobistym – dziedziczności roszczenia o zadośćuczynienie na ściśle określonych warunkach. Ustawodawca przyjął zatem, że na skutek uznania roszczenia, czy też wytoczenia powództwa, jego treść zostaje skonkretyzowana przez samego poszkodowanego w takim stopniu, że odrywając się od jego osoby może stać się przedmiotem spadkobrania (sygn. akt: V ACa 556/13).

Uznano przy tym, że osoba dochodząca zadośćuczynienia za krzywdę nie jest poszkodowana jedynie pośrednio (w omawianym przypadku bezpośrednio pokrzywdzony już nie żyje), ale może być pokrzywdzona bezpośrednio, bowiem to właśnie najbliższym członkom rodziny zmarłego została wyrządzona samoistna krzywda, polegająca na zerwaniu tej szczególnej, bliskiej więzi emocjonalnej łączącej ich z osobą zmarłą.

Paweł Chrząszcz