Senat na straży konstytucyjności - projekt zmian w KPK.

Mimo licznych nowelizacji, polski system prawa dalej pozostawia wiele do życzenia. Senat zwrócił ostatnio uwagę na to, że mimo zmian wprowadzonych do Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) ustawą z dnia 22 marca 2011 r., a konkretnie mimo nadania nowego brzmienia art. 426 § 2, artykuł ten dalej nie jest dostosowany do treści orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2013, sygn. akt: 33/2012.

Wyrok TK odnosi się do brzmienia przepisu sprzed nowelizacji z 2011, nowelizacja powinna więc uwzględniać treść wyroku. Obowiązujące brzmienie art. 426 § 2 k.p.k. jest zaś niezmienione w stosunku do tego sprzed nowelizacji, a brzmi następująco: "od postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydanego na skutek zażalenia, a także od wydanego w toku postępowania odwoławczego postanowienia o przeprowadzeniu obserwacji, o zastosowaniu środka zapobiegawczego lub nałożeniu kary porządkowej przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego"

Omawiane orzeczenie TK zarzuca natomiast powyższemu przepisowi niezgodność z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w takim zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości zaskarżenia postanowienia dotyczącego kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, a których to kosztów strony nie opłaciły. Trybunał wskazuje tu na naruszenie przepisów rangi konstyutucyjnej, zgodnie z którymi każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, a także każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Postanowienie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu jest pominięte we wskazanym przepisie art. 426 § 2 k.p.k., przez co na gruncie obowiązujących przepisów – póki co – jest niezaskarżalne.

Senat planuje w końcu dostosować zaskarżony przepis do wyroku TK. Projekt wprowadza zatem do kodyfikacji postępowania karnego możliwość zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. Teraz pracami nad projektem zajmie się Sejm. 

Karolina Wąsikowska