TK o dopuszczalności rozmowy telefonicznej tymczasowo aresztowanego

Zgodnie z art. 217C kodeksu karnego wykonawczego, "tymczasowo aresztowany nie może korzystać z aparatu telefonicznego oraz innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej". Przepis ten był ostatnio przedmiotem analizy pod kątem zgodności z art. 42 ust. 2 Konstytucji, który statuuje z kolei, że "każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu". Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, który złożył w zeszłym roku skargę do Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie, uniemożliwienie osobie tymczasowo aresztowanej przeprowadzenia rozmowy telefonicznej ze swoim obrońcą, rażąco narusza przysługujące jej i zarazem szeroko rozumiane prawo do obrony.

25 listopada Trybunał Konstytucyjny ostatecznie orzekł (sygn. Akt: K 54/13), że bezwzględny zakaz  korzystania z aparatu telefonicznego przez tymczasowo aresztowanego w celu porozumiewania się z obrońcą jest niezgodny z Konstytucją. Warto jednak wskazać, że wyrok w tym przedmiocie nie uchyla kwestionowanego przepisu, ani zakazu, który on ustanawia.  Dotyczy on bowiem jedynie możliwości korzystania  przez tymczasowo aresztowanego z telefonu, ale w celu do kontaktu ze swoim obrońcą w sprawach związanych z toczącym się postępowaniem. Oczywiście, udostępnienie osobie tymczasowo aresztowanej aparatu telefonicznego niesie za sobą pewne ryzyka, jak skontaktowanie się przez aresztowanego z innymi osobami niż obrońca w sprawie. Trybunał wskazuje jednak, że zagrożenie to można zminimalizować poprzez odpowiedni nadzór nad aresztowanym, np. w postaci umożliwienia dokonywania połączeń jedynie z aparatu znajdującego się w sądzie lub weryfikacji wybieranego numeru telefonu. Z kolei funkcjonujący obecnie w praktyce zakaz umożliwiający aresztowanemu telefonowanie w ogóle, nawet do obrońcy, stanowi ograniczenie nazbyt naruszające przysługujące osobie tymczasowo aresztowanej prawo do obrony, a przez to i uchybiające zasadzie proporcjonalności. Co ważne jednak, zdaniem Trybunału "wyłączenie możliwości telefonicznego porozumiewania się tymczasowo aresztowanego z obrońcą może być uzasadnione obawą, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne". W przypadku jednak, gdy takiej obawy brak, wyłączenie to nie powinno mieć miejsca.

Wyrok wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od jego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Do tego czasu, ustawodawca musi zmienić niekonstytucyjny przepis w ten sposób, aby wyrażony w nim zakaz nie był bezwzględny, a możliwe było przeprowadzenie rozmowy telefonicznej tymczasowo aresztowanego z obrońcą.

Karolina Wąsikowska