Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Wskazanie sprawcy wykroczenia drogowego - zgodne i niezgodne z Konstytucją.
Zgodnie z wyrokiem pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 marca 2014 roku, w sprawie o sygn. akt P 27/13, przepis przewidujący sankcję prawną za niewskazanie kierowcy pojazdu w chwili wykroczenia jest:
- zgodny z zasadą konstytucyjną demokratycznego państwa prawnego, ale
- nie jest zgodny z zasadą odpowiedzialności karnej ponoszonej tylko przez osobę, która dopuszcza się czynu zabronionego.
Na zasadzie art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń, karze grzywny podlega osoba która wbrew obowiązkowi, nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Przepis ten sankcjonuje karanie osoby, która nie podała uprawnionemu organowi (policji, straży miejskiej, straży gminnej, Generalnemu Inspektorowi Ruchu Drogowego), kto prowadził jej pojazd lub go używał. W myśl art. 2 Konstytucji, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, a na zasadzie art. 42 ust 1 odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Z pytaniem prawnym o zgodność przepisu Kodeksu wykroczeń z Konstytucją ,zwrócił się Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie.
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO
Trybunał stwierdził, że przedmiotowy przepis sankcjonuje zachowanie polegające na niewskazaniu na żądanie uprawnionego organu osoby, której powierzono pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Obowiązek wskazania komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania unormowany jest w art. 78 ust. 4 ustawy prawo o ruchu drogowym. Na tej zasadzie właściciel lub posiadacz pojazdu ma obowiązek podać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Wskazanie w ten sposób osoby nie przesądza o jej odpowiedzialności za wykroczenie. Odmowa udzielenia informacji o kierowcy może jednak skutkować odpowiedzialnością właściciela lub posiadacza pojazdu za wykroczenie określone w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń. Brak sankcji za naruszenie art. 78 ust. 4 prawo o ruchu drogowym, skutkowałby zdaniem TK, powszechnym ignorowaniem obowiązku wskazania komu powierzono samochód czy motocykl do kierowania (użycia) w oznaczonym czasie. Przepis ten stałby się martwą literą prawa. W konsekwencji system automatycznej kontroli prędkości pojazdów (fotoradary) nie spełniłby zakładanego celu, to jest stanowczej, prawnej zachęty do przestrzegania ograniczeń prędkości i tym samym redukcji liczby poważnych wypadków drogowych oraz liczby ich ofiar. Jednocześnie kara za naruszenie art. 78 ust. 4 p.r.d. w postaci grzywny jest zdaniem TK najmniej uciążliwym środkiem prowadzącym do zapewnienia ochrony życia i zdrowia osób uczestniczących w ruchu drogowym w naszym kraju a przepis nie jest nadmiernie restrykcyjny choć grzywna za takie wykroczenie może wynosić od 20 do 5.000 zł. W związku z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, nie ma podstaw prawnych adresowanie do właściciela lub posiadacza pojazdu przez uprawniony organ alternatywnego żądania wskazania, komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie albo przyjęcia mandatu karnego za popełnione wykroczenie drogowe.
ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
W kontekście zasady odpowiedzialności karnej warunkiem koniecznym ukarania sprawcy wykroczenia mandatem karnym nie może być czynności właściciela/użytkownika pojazdu polegająca na ujawnienia innego sprawcy tego wykroczenia. Jeżeli organ ma wątpliwości co do tego, czy sprawcą wykroczenia jest właściciel lub posiadacz pojazdu, to nie może go ukarać mandatem karnym. Wezwany do wskazania kierującego pojazdem ma pięć możliwości: wskazać siebie, jeżeli faktycznie prowadził pojazd, przedstawić dowód, że nie jest ani właścicielem, ani posiadaczem pojazdu, wskazać kto kierował lub używał pojazd, nie wskazać komu powierzył pojazd do kierowania lub używania, przedstawić dowód, że pojazd był użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.
W krótkim komunikacie TK po rozprawie stwierdzono, że kwestionowany przepis kodeksu wykroczeń jest zgodny z konstytucją. Z uzasadnienia wynika jednak, że zgodny jest tylko z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, za to nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Orzeczenie TK o niezgodności z Konstytucją stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Źródło: wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt: P27/13
Joanna Gaik
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.