Zakaz uboju rytualnego niezgodny z Konstytucją

Pisaliśmy już o tym, że na skutek skargi wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego przez Związek Gmin Żydowskich (o czym była mowa w artykule "Ubój rytualny trafi do TK", dostępnym na naszej stronie pod linkiem: http://www.prawodlakazdego.pl/prawo/ubój-rytualny-trafi-do-tk). Trybunał zbada zgodność z Konstytucją  przepisów regulujących ubój rytualny w Polsce.

W sprawie tej (sygn. akt: K 52/13), dnia 10 grudnia 2014 r. zapadło rozstrzygnięcie, w którym Trybunał Konstytucyjny orzekający w pełnym składzie, przychylił się do skargi, stwierdzając m.in. , że przepis art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt  w zakresie, w jakim nie zezwala na poddawanie zwierząt ubojowi w ubojni (rzeźni) według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne, jest niezgodny z art. 53 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym  „każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii", przy czym „wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie", a co ważne „wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób". Wskazany przepis ustawy zasadniczej pozostaje z kolei w ścisłym związku z art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., który stanowi, że „każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne". Trybunał wskazał także, że z tymi samymi przepisami Konstytucji i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - niezgodna jest także regulacja zawarta w art. 35 ust. 1 i 4 ustawy o ochronie zwierząt, w zakresie w jakim  przewiduje odpowiedzialność karną za poddawanie zwierząt ubojowi w ubojni (rzeźni) według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne.

Nie ulega wątpliwości, ze powyższe przepisy będące przedmiotem analizy TK ograniczają wolność religii, nie przewidując możliwości poddawania zwierząt, przewidzianym przez obrządki religijne związków wyznaniowych posiadających uregulowaną prawnie pozycję, sposobom ich uboju. Ponadto, za ubój zgodny z  obrządkiem, a tym samym dokonany niezgodnie z brzmieniem ustawy w obecnym kształcie, przewidują one sankcję karną, co prowadzi do paradoksalnej sytuacji, w której z jednej strony mamy prawo do wolności religii i dokonywania w jej ramach czynności rytualnych, a z drugiej czynności te stanowią czyn zabroniony. Skarżący czuli się ponadto dyskryminowani pod względem gospodarczym, ponieważ tak nieproporcjonalne ich zdaniem ograniczenie wolności sumienia i religii zawarte w ustawie o ochronie zwierząt, wymusza na osobach wyznania judaistycznego ponoszenie zdecydowanie większych wydatków związanych z zaopatrzeniem w koszerną żywność, w porównaniu do reszty społeczeństwa.

Na skutek takiej treści zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia, od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw RP będzie można poddawać zwierzęta ubojowi rytualnemu, z tym, że będzie się to musiało odbywać w uprawnionej do tego na podstawie art. 4 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania - rzeźni. Ponadto, bez względu na liczby poddawanych ubojowi zwierząt i bez wyjątków - dokonanie uboju rytualnego będzie wymagało przestrzegania zarówno licznych, szczegółowych wymagań prawa polskiego i unijnego, jak i wymogów przewidzianych przez normy prawa religijnego właściwe dla danego wyznania. Ubój rytualny dokonany zgodnie z prawem nie będzie zagrożony sankcją karną.

Karolina Wąsikowska