Rozdzielność majątkowa a odpowiedzialność za długi

Ustrój majątkowy małżeński polegający na istnieniu dwóch odrębnych majątków należących do każdego z małżonków został już scharakteryzowany w artykule "Małżeńska rozdzielność majątkowa", który można znaleźć pod linkiem:  http://prawodlakazdego.pl/content/małżeńska-rozdzielność-majątkowa  Jak jednak istnienie tego ustroju między małżonkami wpływa na odpowiedzialność za długi jednego z nich?

Od chwili zawarcia małżeństwa, przedmioty nabyte w trakcie jego trwania przez każdego z małżonków wchodzą w skład majątku wspólnego. Przedmioty nabyte przez każdego z małżonków przed zawarciem małżeństwa oraz przedmioty określone w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o), wchodzą do ich majątków osobistych. W przypadku rozdzielności majątkowej, każdy małżonek posiada tzw. majątek odrębny i to nim co do zasady odpowiada za swoje zobowiązania. Wyjątkiem jest przypadek, określony w art. 30 § 1 k.r.o., który stanowi, że w sytuacji, kiedy zobowiązanie zaciągnięte jest przez jednego małżonka w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, odpowiadają za nie solidarnie oboje małżonkowie – bez względu, na to, który je zaciągnął.

Sprawa jednak komplikuje się w wypadku, kiedy najpierw między małżonkami istnieje wspólność ustawowa, a rozdzielność ustanowiono później –  umową lub wyrokiem. Podczas trwania wspólności majątkowej, zgodnie z zasadą współdziałania małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym, na niektóre czynności dokonywane przez jednego małżonka (określone dokładnie w art. 37 § 1 k.r.o), ustawa wymaga zgody drugiego z nich. Ma to o tyle istotne znaczenie, że dopóki między małżonkami istnieje ustrój wspólności ustawowej, wierzyciel nie może zaspokoić się z majątku wspólnego małżonków, jeśli zobowiązanie, z którego wierzytelność wynika, zostało zaciągnięte bez zgody współmałżonka. Może to natomiast zrobić, jeśli zgoda na zaciągnięcie zobowiązania została przez drugiego małżonka wyrażona. Wówczas, drugi małżonek poniesie odpowiedzialność za zobowiązanie pierwszego majątkiem wspólnym – co przy ustroju rozdzielności majątkowej nie miałoby miejsca. Z kolei wracając do  sytuacji, kiedy drugi małżonek nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania –  wierzyciel nie może uzyskać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków, a jedynie z majątku osobistego dłużnika – a w przypadku, kiedy dłużnik nie posiada majątku osobistego, wierzyciel nie uzyska zaspokojenia w ogóle. Wówczas sam wierzyciel może wystąpić do sądu o ustanowienie między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej.

Po orzeczeniu rozdzielności, majątek wspólny już nie istnieje, a małżonkowie uzyskują równe udziały w masie majątkowej, która dotąd tworzyła majątek wspólny. Udziały te, wraz z majątkami osobistymi, tworzą majątki odrębne. Z tych majątków odrębnych wierzyciel może już uzyskać zaspokojenie od dłużnika. W zależności więc od tego, od kiedy panuje między małżonkami ustrój rozdzielności majątkowej, dopiero od tego momentu wierzyciel może żądać zaspokojenia swojego roszczenia.

Korzyścią płynącą z ustroju rozdzielności majątkowej jest więc ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania jedynie do tego małżonka, który zobowiązanie zaciągnął. Z tego też względu, ponieważ nie istnieje żaden majątek wspólny, nie jest potrzebna żadna zgoda współmałżonka na daną czynność rozporządzającą majątkiem. Małżonek rozporządza wtedy swoją własnością, a nie przedmiotem współwłasności ze współmałżonkiem. Współmałżonek z kolei chroniony jest przed odpowiedzialnością za nie swój dług.

Karolina Wąsikowska